Rok przed zrobieniem tego zdjęcia, gdy wracałem z gór, z naprzeciwka wyjechał nam w takiej oto scenerii autobus. Zamurowało mnie i nawet nie zrobiłem zdjęcia przez szybę. Przyjechałem rok później. A że w Pissoúri nie doczekałem się na autobus, a jedynie małe toyoty, doszedłem do wniosku, że wbrew temu, co mówi rozkład jazdy, duże autobusy nie jeżdżą do Pissoúri, zaliczając po drodze wjazd kieszeniowy do Awdímou, żeby dowieźć na przesiadki do busów, ale wręcz przeciwnie - duży autobus jedzie dalej do Prasteió, a w Awdímou można się przesiąść na busika do Pissoúri.
17 june 2017 - Πισσούρι, Μαδεδονίας [Pissoúri, Makedonías], linia 70
W końcu wybrałem się do zagadkowego Pissoúri. Miasto jest pięknie położone na szczycie góry, a wjeżdża się malowniczymi serpentynami. Skoro, jak zakładałem, docierają tu pomarańczowe autobusy jednej z ważniejszych linii, muszą łapać się na piękne ujęcia. Nie rozumiałem tylko, jak te wielkie czołgi przejeżdżają przez ciasne uliczki starego miasta. Gdy czekałem na autobus, kręciły się małe (Coaster) i jeszcze mniejsze (HiAce) toyoty, z tablicami linii szkolnych, ale nie zwracałem na nie większej uwagi. Oto jedna z nich. Okazało się jednak... ale o tym przy następnych zdjęciach
14 june 2017 - Λεμεσός, Αρχιεπισκόπου Λεοντίου Α` (ΕΜΕΛ Κεντρικός Σταθμός), linia 70
A teraz w kilku zdjęciach spróbuję opowiedzieć o autobusach do Πισσούρι (Pissoúri). Gdy byłem pierwszy raz w Lemesós, utkwił mi w pamięci czatujący przed dworcem czołgowaty autobus linii 70. Myslałem, że to typowy przypadek tutejszej linii podmiejskiej, a tablica liniowa i mapki operatora sugerowały, że Pissoúri, to jeden z głównych kierunków kursowania linii podmiejskich. Tu widzimy ten autobus na dworcu już kilka lat później.
16 august 2023 - Λεμεσός, Αρχιεπισκόπου Λεοντίου Α΄ [Lemesós, Archiepiskópou Leontíou I], linia 7
A teraz się bezczelnie pochwalę. Zdjęcie wykonała moja 3-letnia córka (zgoda eee.. opiekuna prawnego - jest). Nie jestem z gatunku tatusiów z niezdrowym hoplem na punkcie dziecka, ale to akurat było fajne. A było to tak: Siedzimy i w 40-stopniowym upale czekamy na dworcu na przesiadkę. Mówię. że idę na foty i młoda jak zawsze chce iść ze mną. Nagle oświadcza:
- Ja FOCĘ autobusy.
- Coś ty powiedziała?
- Ja focę autobusy.
- Wróć się i powiedz to mamie.
- Mama, ja focę autobusy.
- Idziesz z tatą na focenie?
- Nie, ja sama.
No i poszła. Zabrała mi aparat, wcześniej jej ustawiłem i sfociła tego chińczyka. W pierwszym nie załapał się cały w kadrze; w drugim trochę obróciłem i - jak widać.
Przejażdżki liniami podmiejskimi w cypryjskie góry mają swój klimat. Autobus jedzie przez bezdroża między górami, po czym dociera do pogrążonych w ciszy sennych wiosek, w których życie musi toczyć się wolniej.
30 march 2022 - Λευκωσία, πλατεία Σολωμού [Lefkosía, plateía Solomoú], linia 2
Półtora roku po wygraniu przetargu i rozpoczęciu przewozów nowy operator przeprowadził dwuetapową reformę układu komunikacyjnego w stolicy. Wprowadził wariant przesiadkowy, silne wiązki linii między punktami węzłowymi (zamiast gąszczu odjeżdżających o tej samej porze z głównego dworca linii, które już się tam nie mieściły), stałe takty i dłuższe godziny kursowania (do 23:00, a nie do 18:00). Jak na przewoźnika, który na Malcie zdecydowanie nie radził sobie z kwestiami trasowo - rozkładowymi, tu spisał się całkiem nieźle. Dotychczasowe trzycyfrowe numery linii zastąpiono jedno- i dwucyfrowymi, gdzie najmniejsze numery to kluczowe połączenia, a kolejne są przyporządkowane obszarowo. Jedno co mnie tu uwiera, to że dla takich numerów linii jak 2 przydałyby się większe czcionki na wyświetlaczu.
13 january 2018 - Σαϊττας, οδός Β8 [Saïttas, droga B8], linia 60
Z tą siecią dowozówek wcale nie jest tak, że maluch dowozi do dużego. Jeśli to jest przeciwpotok (po południu do miasta), może być odwrotnie - tutaj akurat duży autobus (o, ten przywiózł (o ile pamiętam, z linii 63) pasażerów na przesiadkę na busika, który pojechał dalej jako 60. Co ciekawe, kilka minut przed nim identyczną trasą pognało do miasta to oto 64.
13 january 2018 - Τριμίκλινη, οδός Β8 [Trimíklini, droga B8], linia 64
Jeden z popołudniowych kursów silnej wiązki linii 6x, docierających w południowe obszary gór, to kurs linii 64, która z uwagi na turystyczny charakter relacji w Lemesós została wydłużona do naszpikowanego hotelami wybrzeża.
18 october 2022 - Λεμεσός, Αρχιεπισκόπου Λεοντίου Α` (Κεντρικός Σταθμός) [Lemesós, Archiepiskópou Lentíou I, Kentrikós Stathmós], linia 60
Tego typu tabor to już ostatki, a że wycieczki autobusami w góry to na Cyprze atrakcja sama w sobie, postanowiłem przejechać się czymś takim w styczniu tego roku. Jednak trochę mi się nie kleiły terminy, mróz w górach nie sprzyjał wyprawie z chorym dzieckiem w letnich strojach, a że to był weekend, to gdy już się zdecydowałem, na większości kursów pojawiły się coastery czy inne wozy meblowe i odpuściłem.
18 october 2022 - Λεμεσός, Αρχιεπισκόπου Λεοντίου Α΄ [Lemesós, Archiepiskópou Leontíou I, linia 71
W związku z wdrażaniem (powolnym) systemu karty Motion (fatalnie działającej) i związanego z nią systemu zapowiedzi głosowych, wyświetlaczy i stron z rzeczywistymi pozycjami autobusów nieco zrewolucjonizowano trasy autobusów podmiejskich w Lemesós, a ściśle to ich oznaczenia. Na stronie karty Motion pojawiły się już nowe trasy, w większości wariantowane z literkami, a niektóre linie dostały swoje klony (71 do 70, 81 do 80 itp.). Pojawiły się też nowe połączenia. Operator nie radzi sobie jednak z aktualizacją rozkładów - zarówno na tejże krajowej stronie, jak i na swojej własnej. Póki co sporo rzeczy pozostaje zagadką, a korzystanie z takich połączeń obarczone jest sporą dozą ryzyka (o czym boleśnie się przekonałem, a nigdy wcześniej na Cyprze nie było takich problemów).
Linia 71 natomiast to wariant 70 wycelowany do Prasteio, przy czym - co ciekawe - linia 70 oficjalnie kursuje do bardzo ciekawego miasteczka Pissouri, ale miałem okazję empirycznie potwierdzić, że de facto autobusy jeżdżą do Avdimou, gdzie należy przesiadać się do busików obsługujących okoliczne miejscowości, w tym Pissouri.
14 january 2023 - Λεμεσός, Κάθετος Λιμανιού [Lemesós, Káthetos Limanioú], linia 20
Turystyk podwykonawcy zbliża się do dużej pętli przy centrum handlowym. Przy okazji szukania informacji o dostawie autobusów pod nowy kontrakt znalazłem wywiad z prezesem tej firmy, z którego dowiedziałem się, że wysyłają codziennie prawie 200 autobusów, z czego tylko 70 to kupione na początku starej umowy niskopodłogowe king longi. Na zarzuty o fatalnym stanie technicznym pozostałych odpowiadał, że już niedługo będą nowe, ale rzekomo dotychczas to niedobry organizator rzucał im kłody pod nogi, nie pozwalał modernizować taboru itd. Winą organizatora jest nawet to, że oni przez dwa lata nie potrafią na swojej stronie zaktualizować rozkładów jazdy, a to dlatego, że organizator zabrał im kilka transponderów, z których dane idą do krajowego systemu, pokazującego rzeczywisty ruch pojazdów (strona karty Motion). Jakby jedno z drugim miało coś wspólnego...
14 january 2023 - Λεμεσός, εμπορικό κέντρο MyMall [Lemesós, centrum handlowe MyMall], linia 20
I jeszcze jedna ciekawostka na linii 20, na której pewnie można było spotkać ich wiele. Teraz już chyba za późno, bo w tym roku w związku z nowym kontraktem dokonali masowego zakupu nowych king longów różnych rodzajów (podobnie jak nowy operator CPT). Swoją drogą to musi być ciekawe uczucie - żyć w mieście, gdzie na tej samej linii komunikacji miejskiej czasem podjedzie cywilizowany niskopodłogowy autobus, czasem jakiś stary trup, czasem busik, a czasem taki turystyk podwykonawcy.
17 may 2018 - Πέγεια, Μιχαλακή Κυπριανού [Pégeia, Michalakí Kyprianoú], linia 648
W roku 2015 pojawiły się nowe opcje dotarcia z Πάφος (Páfos) do leżącego na końcu cypryjskiego świata miasteczka Πόλης Χρυσοχούς (Pólis Chrysochoús). Lokalne linie 626 i 641, obsługujące satelickie wioski obu miast, połączono w jedną 641, tworząc długą trasę alternatywną dla flagowego 645, a ponadto utworzono nową linię 648, dającą możliwość dojazdu do Pólis z wczasowych okolic Zatoki Koralowej. Linia po drodze zalicza mnóstwo malowniczych miejsc i odwiedza odludne wioski. Właściwie dla samych przejażdżek nią, focenia i odwiedzania tych miejsc można by poświęcić kilka dni urlopu, gdyby nie fakt, że obsługują niestety busiki, choć cywilizowane.
17 may 2018 - Πέγεια, Κουτσολλοτρεμυθιάς [Pégeia, Koutsollotremythiás], linia 607
W roku 2015 po małej reformie zlikwidowano część drugorzędnych linii, łącząc je z innymi. W tym przypadku obsługę miejscowości Ακουρσός (Akoursós) zamiast zlikwidowanego 642, przejęło 607, które dociera tam bezdrożami od innej strony.
13 january 2023 - Άγιος Τύχωνας, Αμαθούντος [Ágios Týchonas, Amathoúntos], linia 25
Po tym jak citaro zachowało się w sposób odmienny od tego, którego się spodziewałem, w kursie do centrum przyjechało caetano optimo, a że i kierowca był ten sam, co w październiku, jasne się stało, że marzenia o przejażdżkach i foceniu trimbakiri można odłożyć do lamusa. I faktycznie - przez cały weekend na 12 i 25 snuł się ten właśnie wynalazek.
13 january 2023 - Άγιος Τύχωνας, Αισώπου [Ágios Týchonas, Aisópou], linia 25A
Rozkłady linii dla linii posiadających warianty wydłużone poza miasto są robione w ten sposób, że kurs jest wydłużony tylko w kierunku dowozowym / odwozowym, a w przeciwpotoku już nie, czyli jeśli musi wrócić (bo się nie teleportuje), robi to na pusto. Ten kurs, wydłużony do Armenochóri, powinien jechać przez Ágios Týchonas, ale - jak już pisałem - skręcił od razu, więc pojawiało się pytanie, co będzie dalej, bo teoretycznie powinien wrócić do Ágios Týchonas, by wykonać kurs na trasie podstawowej. I faktycznie po jakimś czasie uchwyciłem go właśnie tu, gdy wracał, głaszcząć nawierzchnię przednim zwisem. Jednak nie wiadomo, czy w ogóle pojechał do Ágios Týchonas, bo gdy udałem się na przystanek, by pojechać do centrum, zamiast niego przytoczyło się caetano optimo, a tegoż citaro spotkałem przy dworcu, dokąd musiał dotrzeć na pusto.
13 january 2023 - Άγιος Τύχωνας, Αισώπου [Ágios Týchonas, Aisópou], linia 25A
Nie dość że bezczelnie przyjechał zamiast zwyczajowego trimbakiri, to jeszcze równie bezczelnie skręcił w lewo i zamiast - jak w rozkładzie jazdy - pojechać do Armenochóri przez Ágios Týchonas, skręcił od razu w ulicę Ezopa i pognał na wieś. Dobrze, że stałem, gdzie stałem, bo po panicznym biegu przynajmniej takie zdjęcie popełniłem.
14 january 2023 - Ακρωτήρι, Τιμίου Σταυρού [Akrotíri, Timíou Stavroú], linia 19A
Gdy już załatwiłem z kierowcą tego eks-londyńczyka, żeby zawiózł nas do końca trasy i pokręciliśmy się chwilę po tym ciekawym miejscu, zastanawiało mnie, gdzie on się udał na postój. Okazało się, że najprawdopodobniej pojechał w cholerę do zajezdni, a w jego miejsce do Akrotíri przyjechała następna brygada, choć teoretycznie jej kurs wydłużony nie był, więc końcowy (i całkiem długi) odcinek wykonał na pusto. Wychodzi więc, że operator, gdy łatwiej mu tak obiegować, sam żongluje brygadami i wykonuje puste przejazdy, a że nie były one pewnie zlecone przez organizatora, pasażer nie może z nich skorzystać. O ile jednak tu jest to uzasadnione, to na innych liniach występują jeszcze dziwniejsze sytuacje, gdy kurs jest wydłużony tylko w jednym kierunku, a w przeciwpotoku musi sobie wrócić na pusto.
Natomiast wyprawa do Akrotíri była ciekawa z jeszcze jednego powodu - w rejonie Asómatos autobus jechał między sporymi sadami pełnymi mandarynek, które - jeśli smakują tak jak te, które tego dnia kupiliśmy - są warte grzechy i pewnie temu uprawy są ogrodzone drutem kolczastym. W odróżnieniu od tych, które swobodnie rosną przy drogach i do jedzenia się nie nadają.
MAN 12.240 HOCL-NL / East Lancs Myllennium #NAT802
14 january 2023 - Λεμεσός, Γιλτίζ [Lemesós, Giltíz], linia 19A
Oprócz brytyjskiej bazy wojskowej (gdzie potomkowie Albionu żyją w odseparowanym miasteczku z własną infrastrukturą) na półwyspie Akrotiri za główną atrakcję robią słone jeziora i flamingi. Dojazd nie jest łatwy, bo jedynie kilka (sześć, a w weekendy dwa) kursów 19 jest wydłużonych jako 19A (pierwotnie jeździły tam wydłużone kursy 22, którą ostatecznie połączono z 19.
Mniej więcej w połowie trasy kierowca przemyślał temat i grzecznie próbował nas wyprosić, żebyśmy wrócili sobie inną brygadą wracającą z Trachoni, bo z Akrotiri powrotu już nie będzie. Wyjątkowo byłem twardy i mówię mu, że przecież wraca o 15:00. A on na to, że ok - możemy jechać, ale przecież w 10 minut nic tam nie zobaczymy. No cóż, to nie było 10, a 45 minut i póki co jak najbardziej wystarczyło.
MAN 12.240 HOCL-NL / East Lancs Myllennium #NAT802
14 january 2023 - Λεμεσός, Αρχιεπισκόπου Λεοντίου Α` (Κεντρικός Σταθμός) [Lemesós, Archiepiskópou Lentíou I, Kentrikós Stathmós], linia 19A
Głównym celem tego wyjazdu, zważywszy że stare kontrakty miały się ku końcowi (choć teoretycznie to skończyły się w roku 2020), było zaliczanie starych trimbakiri na liniach miejskich i innych czołgowatych wynalazków na podmiejskich. Ale wyjazd był krótki, pogoda kapryśna, a obsada taborowa niepewna. Tego dnia mieliśmy się wybrać linią 60 w góry Troódos, ale rano odpuściliśmy, bo deszcz (a w górach śnieg i mróz, co byłoby sporą atrakcją, ale nie mieliśmy stosownych ubrań), a po południu bezczelnie na 60 przyjechał busik. Co prawda mój ulubiony - toyota coaster, ale to nie to. Wybór padł na linię 19A, bo raz że przyjechał taki interesujący eks-londyńczyk, a dwa że zawsze chciałem się wybrać do tej brytyjskiej bazy wojskowej, będącej też atrakcją samą w sobie.
13 january 2023 - Άγιος Τύχωνας, Γεώργιου Γρίβα Διγενή [Ágios Týchonas, Geórgiou Gríva Digení], linia 25A
Po październikowym wyjeździe napalałem się na kolejną wizytę, a w szczególności na focenie i przejażdżki, starym trimbakiri, które zwyczajowo obsługuje 25, a w weekendy na przemian 25 i 12, gdzie obie linie kręcą się po wzgórzach z widokiem na morze. Tyle że idzie nowe i w piątek z tunelu wyłoniło się niestety... citaro.
14 january 2023 - Λεμεσός, Δωδεκανήσου [Lemesós, Dodekanísou], linia 16
Po wzięciu szturmem przez międzynarodowy koncern cypryjskich przetargów, niektórzy operatorzy, jak ten ze stolicy, stracili zajęcie. Ich tabor pojawia się teraz u innych, którzy w momencie zrobienia tego zdjęcia wciąż walczyli o swoje kontrakty.
18 october 2022 - Λεμεσός, εμπορικό κέντρο MyMall [Lemesós, centrum handlowe MyMall], linia 20
Wnętrze małego "chińczyka" było dość interesujące, ale przez te zasłonki i powodowaną przez nie ciemność, niewiele było widać. Zaś kierowca twardo zamykał drzwi przed nosem pasażerom bez masek.
18 october 2022 - Λεμεσός, εμπορικό κέντρο MyMall [Lemesós, centrum handlowe MyMall], linia 20
Kiedy czekałem na opóźnioną 20 (oni w tych ciepłych krajach nie uznają postojów poza przepisowymi, więc opóźnienia się nawarstwiają), na której może pojawić się praktycznie wszystko (busik, mały turystyk czy miejski king long), nie spodziewałem się takiego cuda. W ogóle nie myślałem, że oni w połowie kontraktu dokupowali coś nowego. To było spore zaskoczenie.
MAN 12.240 HOCL-NL / East Lancs Myllennium #NAT850
14 january 2023 - Λεμεσός, Κάθετος Λιμανιού [Lemesós, Káthetos Limanioú], linia 7
To zdjęcie oczywiście jest do kitu, bo szare, bure, zaszumione i autobus nie do końca ostry, ale pozwolę sobie wrzucić - raz dla zakończenia wątku o różnorodności taborowej na linii 7, a dwa - dla udokumentowania losu eks-londyńczyka (choć nie ustaliłem jego danych, bo mnie wziął z zaskoczenia).
18 october 2022 - Λεμεσός, εμπορικό κέντρο MyMall [Lemesós, centrum handlowe MyMall], linia 7
Przy pierwszych wizytach na Cyprze zakonotowałem sobie, że miejski operator w Lemesós jeździ z reguły nowymi king longami, z wyjątkiem linii peryferyjnych obługiwanych japońskimi busikami, czy podmiejskich, obsługiwanych starymi czołgami, głównie po dawnych przewoźnikach, a jedynie sporadycznie w mieście pojawiają się starsze autobusy (głównie trimbakiri) w spadku po poprzednim miejskim przewoźniku. Tymczasem kontrakt dobiegł końca (teoretycznie trwa już nowy, który ma obfitować w autobusy elektryczne), a mieszanka taborowa jest coraz większa - można spotkać ciekawe wynalazki, odkupione od innych przewoźników, a być może obsługiwane przez nich jako podwykonawców, bo generalnie na Cyprze wszystko opiera się na współpracy rodzinnych firm. To, że mimo zakupu pod kontrakt nowych wozów, wciąż zachodzi potrzeba uzupełniania zasobów taborem używanym, może wynikać z niskiej kultury obsługi technicznej.
Co ciekawe, mieszankę taborową możemy obserwować na liniach, które krążąc po obszarze szerokiego centrum, teoretycznie powinny stanowić trzon komunikacji miejskiej, jak 7, 20 czy 21, ale de facto nikt nimi nie jeździ; powodzeniem cieszy się jedynie mocno turystyczna, kursująca co 10 minut wzdłuż wybrzeża linia 30, obsługiwana wyłącznie "chińczykami".
31 march 2022 - Αγία Νάπα, Κρυού Νερού [Agía Nápa, Kryoú Neroú], linia 510
Linia 510 to nowy twór, który wykonuje po jednym kursie w każdym kierunku (zdecydowanie pod pracowników). Co ciekawe, w rozkładach jazdy figuruje w jedną stronę jako "510/11", a w drugą jako "510/12".
18 october 2022 - Άγιος Τύχωνας, Αμαθούντος [Ágios Týchonas, Amathoúntos], linia 25
Choć z zewnątrz wygląda czołgowato i przejeżdżając wywołuje wielki huk, przejażdżka tym autobusem to przyjemność - jedzie lekko i dynamicznie. Nadto jakkolwiek z zewnątrz te wynalazki są wielkimi ciekawostkami, o tyle w środku większość jest jednakowa - ot, po prostu autobus regionalny z czterema rzędami miękkich siedzeń (to samo dotyczy bedfordów).
Kartki z numerem linii 12 uświadomiły mi, że w weekendy ten autobus obsługuje na przemian 12 i 25, więc pod tym kątem planowałem następny wyjazd, ale wówczas okazało się, że w dni powszednie kursuje tu citaro, a w weekendy caetano optimo. Bonusem skorzystania z takiego pojazdu była możliwość otrzymania starego papierowego biletu dziennego - z pieczątką z datownika.
18 october 2022 - Άγιος Τύχονας, Ονήσιλου [Ágios Týchonas, Onísilou], linia 25
I jeszcze jedno knotowate zdjęcie starego trimbakiri, o którym wspominałem tutaj. Wydawało się, że sytuacja jest idealna, bo jedzie sobie ze wzgórza, zoom go pięknie ściąga, no ale potem okazało się, że wszystkie kadry są słabe.